Quan niệm của Thomas S.Kuhn về mẫu hình trong “Cấu trúc các cuộc cách mạng khoa học” - giá trị và hạn chế

Tóm tắt

Trong Cấu trúc các cuộc cách mạng khoa học, T.Kuhn đã có những cống hiến quan trọng về thuyết mẫu hình. Thứ nhất, bổ sung nghĩa cho thuật ngữ mẫu hình. Thứ hai, chỉ ra hai đặc điểm cơ bản để nhận biết mẫu hình. Đó là, không bị sao lặp và thường bị hạn chế. Thứ ba, khẳng định vai trò của mẫu hình trong việc giúp khoa học chuẩn định hướng tới tri thức sâu rộng và giải các bài toán đố. Thứ tư, mẫu hình có quá trình dịch chuyển: dị thường- khủng hoảng- cách mạng khoa học. Thuyết mẫu hình của ông có giá trị to lớn, tạo ra bước ngoặt phát triển của triết học khoa học; làm thay đổi nhận thức của con người về khoa học; xây dựng chuẩn mực cho khoa học chuẩn định. Tuy nhiên thuyết mẫu hình cũng có hạn chế: giới hạn khả năng sáng tạo và phát triển của cộng đồng khoa học; quan điểm về mẫu hình đã đưa ông gần hơn với quan điểm của chủ nghĩa duy tâm.